3. ตติยนโย อสงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา

[179] รูปกฺขนฺเธน ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิเตสูติ นิทฺธารเณ ภุมฺมํฯ ตสฺมาติ ยสฺมา เอกเทสสภาคตา สมุทายสภาคตา น โหติ, ตสฺมาฯ เตนาติ รูปกฺขนฺเธนฯ ตานีติ เวทนาทิกฺขนฺธตฺตยนิพฺพานานิฯ ยถา จ เอกเทสวิสภาคตาย น สงฺคหิตตา, เอวํ เอกเทสสภาคตาย อสงฺคหิตตาปิ นตฺถีติ ทสฺเสนฺโต ‘‘น เกวล’’นฺติอาทิมาหฯ สงฺคหิตาเนว น น โหนฺตีติ โยชนาฯ เตติ เวทนาทิกฺขนฺธตฺตยนิพฺพานสุขุมรูปธมฺมาฯ เตหีติ วิญฺญาณกฺขนฺธจกฺขายตนาทีหิฯ น กถญฺจิ สมฺมิสฺสาติ เกนจิปิ ปกาเรน น สมฺมิสฺสาติ อสมฺมิสฺสตาย สงฺคหิตตฺตาภาวํ สาเธติฯ รูปกฺขนฺเธน วิย…เป.… น โหตีติ ยถา รูปกฺขนฺเธน สภาคตาภาวโต นิพฺพานํ น เกนจิปิ สงฺคหเณน สงฺคหิตํ, เอวํ วิญฺญาณกฺขนฺธจกฺขายตนาทีหิ ตํ อายตนธาตุสงฺคเหหิ สงฺคหิตํ น โหตีติ ขนฺธสงฺคหาภาโว ปากโฏ วุตฺโตวาติ เอวํ วุตฺตํฯ

เอวรูปานนฺติ รูปกฺขนฺธวิญฺญาณกฺขนฺธจกฺขายตนาทีนํฯ น หิ นิพฺพานํ สนฺธาย ‘‘รูปกฺขนฺเธน วิญฺญาณกฺขนฺเธน จกฺขายตเนน เย ธมฺมา ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตา, อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตา’’ติ สกฺกา วตฺตุํฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สงฺคาหกตฺตาภาวโต เอวา’’ติฯ ตถา ‘‘อพฺยากเตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตา, อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคหิตา’’ติอาทิ น สกฺกา วตฺตุํ ตาทิสสฺส ธมฺมสฺส อภาวโตติ อาห ‘‘สนิพฺพาน…เป.… ภาวโตวา’’ติฯ อคฺคหณํ เวทิตพฺพนฺติ โยชนาฯ เตนาห ‘‘น หี’’ติอาทิฯ กญฺจีติ กญฺจิ ธมฺมชาตํฯ เตติ อพฺยากตธมฺมาทโยฯ อตฺตโนติ อพฺยากตธมฺมาทิํ สนฺธายาหฯ เอกเทโสติ รูปกฺขนฺธาทิฯ อตฺเตกเทสสภาโคติ นิพฺพานํฯ ตญฺหิ ธมฺมายตนธมฺมธาตุปริยาปนฺนตาย ตเทกเทสสภาโคฯ อสงฺคหิตสงฺคาหกตฺตาติ ขนฺธสงฺคเหน อสงฺคหิตานํ สญฺญากฺขนฺธาทีนํ อายตนธาตุสงฺคเหน สงฺคาหกตฺตาติ อตฺโถฯ

วิสภาคกฺขนฺธนิพฺพานสมุทายตฺตา ขนฺธสงฺคเหน ธมฺมายตเนน น โกจิ ธมฺโม สงฺคหิโต อตฺถีติ โยชนาฯ เอตสฺสาติ ‘‘ธมฺมายตเนน สงฺคหิตา’’ติ เอตสฺส ปทสฺส ธมฺมายตนคณเนน สงฺคหิตาติ อตฺโถฯ โอฬาริกรูปสมฺมิสฺสํ ธมฺมายตเนกเทสํฯ

ตติยนยอสงฺคหิเตนสงฺคหิตปทวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ